نماز شب

نماز شب در قرآن

با اینكه آیات متعددى در اهمیت نافله شب در قرآن كریم آمده است  اما جهت توضیحاتی اختصار به دو آیه اكتفا مى كنیم


آیه اول :
و من اللیل فتهجد به نافلة لك عسى ان یبعثك ربك مقاما محمودا (سوره اسرى آیه 79)
آیه دوم : ان ربك یعلم انك تقوم ادنى من ثلثى اللیل و نصفه و ثلثه و طائفة من الذین معك و الله یقدر اللیل و النهار… (سوره مزمل آیه 20)

در آیه اول خداوند ((مقام محمود)) كه تفسیر به مقام شفاعت شده محصول نافله شب پیامبر مى شمارد و آینده اى این چنین با ارزش ‍ را براى نافله شب بیان مى كند. مى فرماید: مقدارى از شب را به بیدارى بگذران در حالى كه به نافله پرداخته اى امید است پروردگارت به تو مقام محمود عنایت كند.

در آیه دوم : نافله شب را بر پیامبر صلى الله علیه و آله واجب مى كند مى فرماید: یا ایها المزمل قم اللیل الا قلیلا. اى گلیم به خود پیچیده ! شب را به پاخیز مگر مقدار كمى .
قطب راوندى در فقه القرآن معتقد است كه این آیه وجوب نماز شب را بر پیامبر مسلم مى كند. كه امام صادق علیه السلام به این وجوب تصریح دارد عمار ساباطى گفت ما در منى خدمت امام صادق علیه السلام نشسته بودیم یك نفر از حاضران پرسید شما درباره نافله چه مى فرمایید؟ فرمود: واجب است (از شنیدن این جواب هم ما و هم سوال كننده تعجب كردیم ) امام كه متوجه وحشت و تعجب ما بود فرمود منظورم نماز شب است كه بر پیامبر صلى الله علیه و آله واجب است خداوند در این آیه مى فرماید:
و من اللیل فتهجد به نافلة لك
بعضى از علما مى گویند از باب تائسى به پیامبر صلى الله علیه و آله بر مومنین نیز واجب بوده ولى آیه سوره اسرى ((نافله لك )) كه خطاب به شخص پیامبر مى نماید مومنین را از حكم وجوب خارج مى كند.


بالاخره از آیات قبل مخصوصا آیه سوره مزمل استفاده مى شود كه گروهى از مومنین به شب زنده دارى اهتمام داشته اند كه مى فرماید:
ان ربك یعلم انك تقوم ادنى من ثلثى اللیل و نصفه و ثلثه و طائفه من الذین معك .
پروردگارت مى داند تو و گروهى از كسانى كه با تو هستند نزدیك دو ثلث از شب یا نصف و یا ثلث شب را به پا مى خیزند.


گرچه ما از جهت تشویق ، پیوسته رفتار و كردار پاك مردان صدر اسلام را به عنوان الگو یاد مى كنیم ، اما بالاخره در این میان ما خود چه كرده ایم و چه باید بكنیم .
نماز شب بسیار با اهمیت و كارساز است ، غفلت از آن همراه با یك محرومیت غیر قابل جبران خواهد بود: غوغاى زندگى روزانه از جهات مختلف انسان را به خود جلب مى كند و فكر آدمى را به وادیهاى گوناگون مى كشاند كه جمعیت خاطر حضور قلب كامل در آن بسیار مشكل است اما در دل شب به هنگام سحر و فرو نشستن غوغاى زندگى مادى و آرامش روح و جسم انسان در پرتو مقدارى خواب ، حالت توجه و نشاط خاصى به انسان دست مى دهد كه بى نظیر است .
آرى در این محیط آرام دور از هرگونه ریا و تظاهر و خودنمایى تواءم با حضور قلب حالت توجهى به انسان دست مى دهد كه فوق العاده روح پرور و تكامل آفرین است .
به همین دلیل دوستان خدا همیشه از عبادتهاى آخر شب براى تصفیه روح و حیات قلب و تقویت اراده و تكمیل اخلاص نیرو مى گرفته اند در آغاز اسلام نیز پیامبر اكرم صلى الله علیه و آله با استفاده از همین برنامه روحانى مسلمانان را پرورش داد و شخصیت آنها را آنقدر بالا برد كه گویى آن انسان سابق نیستند، از آنها انسان تازه اى آفرید. مصمم ، شجاع ، با ایمان ، پاك ، با اخلاص و شاید مقام محمود كه در آیات قبلى به عنوان نتیجه نافله شب آمده است اشاره به همین حقیقت باشد این عبادت تاءثیر فوق العاده اى در صفاى روح و تهذیب نفس و تربیت معنوى انسان و پاكى قلب و بیدارى دل و تقویت ایمان و اراده و تحكیم پایه هاى تقوى در دل و جان دارد كه حتى با یك مرتبه آزمایش انسان آثار آن را به روشنى در خود احساس مى كند.(بحارالانوار ج 87 ص 152.)



با اینكه نماز شب از نمازهاى مستحبى است ولى كرارا در قرآن مجید به آن اشاره شده ، این نشانه اهمیت فوق العاده آن است تا اینجا كه قرآن آن را وسیله وصول به مقام محمود و مایه روشنى چشم شمرده است . در روایات اسلامى نیز فوق العاده روى این نوع راز و نیاز شبانه و بیدارى در سحر گاهان تكیه شده است .

 

منبع: سایت انجمن گفتگوی دینی اسک دین

فضایل نماز شب

  نماز شب از فضایل بسیارى برخوردار است و در روایات بدان تأکید فراوان شده است.
امام صادق (ع) فرمود: «شرف المؤمن صلاته باللیل و عز المؤمن کفّه عن اعراض الناس؛ شرافت مؤمن در گرو نماز شب است و عزت او در گرو خوددارى از ریختن آبروى دیگران است».
پیامبر (ص) فرمود:«همواره جبرئیل به نماز شب سفارش مى‏کرد تا گمان کردم که بهترین امت من هرگز نخواهند خوابید و شب زنده دار خواهند بود».
از وصایا و سفارش‏هاى پیامبر (ص) به على (ع) که همواره تکرار مى‏کرد، سفارش به خواندن نماز شب بود. على (ع) فرمود: «به ما اهل بیت دستور داده شده که به مردم طعام بدهیم و در گرفتارى‏ها مردم را یارى کنیم و هنگامى که مردم خوابیده‏اند، به نماز شب بایستیم».
امام صادق (ع) فرمود: «هر کس نماز شب نخواند، مغبون خواهد بود».
پیامبر (ص) فرمود: «هنگامى که در نیمه شب انسان با خداى خود خلوت مى‏کند و مناجات مى‏نماید، خداوند دل او را نورانى مى‏کند و به ملائکه‏ها مى‏گوید: ببینید چگونه بنده من در نیمه شب با من خلوت کرده است؟ شما شاهد باشید او را آمرزیدم».
مردى خدمت امیرالمؤمنین (ع) آمد و گفت: من از نماز شب محروم شده‏ام. حضرت فرمود: گناهان توت پروردگار بر نماز شب  مانع شده و توفیق را از تو سلب کرده است.
در روایات فوائدى از قبیل: پاک شدن گناهان، سلامتى بدن، وسعت رزق و رضایت آمده است.

فواید نماز شب

1) باعث خشنودی خدا و دوستی ملائكه است.
2) باعث مباهات خداوند بر فرشتگان است.
3) باعث درخشش برای اهل آسمان همانند ستارگان است.
4) باعث روشنی دل است.
5) باعث استجابت سریع دعا است.
6) باعث پزیرش توبه و پاك شدن از گناهان از جانب حضرت حق است.
7) باعث كفاره گناهان است. است.
8) باعث زیبایی صورت و شادابی چهره و نورانی شدن آن در طول روز است.
9) باعث سلامتی و تندرستی و رفع انواع بیماریهای جسمی و روحی است.
10) باعث از بین رفتن غم و اندوه و تقویت نور چشم است.
11) باعث تمسك یافتن به اخلاق انبیاء و اولیای خداوند است.
12) باعث انجام دادن سنّت پیامبران و صالحان است.
13) باعث تابش نور خدا به او می‌شود. به او می‌شود.
14) باعث مهر و محبت و محبوب القلوب شدن بین مردم است.
15) باعث افزایش عمر است.
16) باعث جلب رزق و روزی فراوان و ادعای قرض است.
17) باعث نوعی صدقه است.
18) باعث نوشته شدن چهار ثواب بزرگ برای خود است.
19) خداوند نه صف از ملائكه پشت سر نمازگزار قرار می‌دهد.
20) كلید رفتن به بهشت و جواز عبور از پل صراط است.
21) زینت آخرت و نور مؤمن در آخرت است.
22) نماز شب همچون سایبانی در روز قیامت است بر سرش. سرش.
23) نماز شب لباس بدن نمازگزار است در روز قیامت درحالیكه همه عریانند.
24) نماز شب در روز قیامت همچون نوری در برابرش است و چشم نمازگزار نماز شب در روز قیامت شادمان است.
25) نماز شب میان شخص نمازگزار و آتش جهنم همچون حائلی فاصله می‌گذارد.
26) میزان اعمال خوب نمازگزار در روز قیامت سنگین است. است. است.
27) نماز شب همچون تاجی در روز قیامت است بر سرش.
28) چراغی است برای تاریكی قبر و برطرف كننده وحشت تاریكی قبر است.
29) نماز شب همچون مشعلی نورانی است در تاریكی قبر.
30) نماز شب، نمازگزار را از عذاب قبر ایمن می‌كند و برات آزادی از آتش جهنم است.

منبع: سایت انجمن گفتگوی دینی اسک دین

کیفیت خواندن نماز شب

نماز شب 11 رکعت است

 که ابتدا 8 رکعت نماز به صورت نماز دو رکعتی مانند نماز صبح ولی به نیت نماز شب خوانده می‌شود.

بعد دو رکعت به نیت نماز شفع‌،

 سپس یک رکعت نماز به نیت وتر خوانده می‌شود.

کیفیت نماز های دو رکعتی

 نیت: دو رکعت نماز شب می خوانم قربه الی الله

در رکعت اول: یک بار سوره حمد+یک بار سوره قل هو الله احد+رکوع + سجده

در رکعت دوم: یک بار سوره حمد+یک بار سوره قل هو الله احد+قنوت +رکوع + سجده + تشهد + سلام

نماز فوق را چهار بار با همان نیت بخوانید که جمعا هشت رکعت می شود

کیفت نماز شفع

نیت:دو رکعت نماز شفع می خوانم قربه الی الله

در رکعت اول:یک بار سوره حمد + یک بار سوره قل هو الله + یک بار سوره قل اعوذ برب الناس+ رکوع + سجده

در رکعت دوم:یک بار سوره حمد + یک بار سوره قل هو الله + یک بار سوره قل اعوذ برب الفلق + قنوت + رکوع + سجده + تشهد +سلام

کیفت نماز وتر

نیت: یک رکعت نماز وتر می خوانم قربه الی الله

در رکعت اول:یک بار سوره حمد + سه بار سوره قل هو الله + یک بار سوره قل اعوذ برب الفلق+ یک بار سوره قل اعوذ برب الناس

در قنوت:خواندن کامل قنوت در حالی که دست ها به حالت قنوت است در حق چهل مؤمن دعا می‌کند مثلاً می‌گوید اللهم اغفر لفلان (خدایا بخشش فلانی را) به جای گفتن "فلان‌" نام شخصی که می‌خواهد برایش دعا کند را می‌گویدیا به صورت کلی 40 بار می گویی اللهم اغفر للمؤمنین و المؤمنات‌ (خدایا ببخش مردان مومن و زنان مومن را)

سپس هفتاد مرتبه می‌گوییم‌: استغفر الله ربی و اتوب الیه ( آمرش می طلبم از خدایی که پرودگارم است و بسویش باز می گردم)

بعد هفت مرتبه می‌گوییم‌: هذا مقام العائذ بک من النار(این است مقام کسی که از آتش قیامت به تو پناه می برم)

سپس سیصد مرتبه می‌گوییم‌: العفو (ببخش)

و بعد از آن می‌گوییم‌: رب‌ّ اغفرلی و ارحمنی و تب علی‌ّ انک انت التواب الغفور الرحیم‌ (پروردگارا ببخش و به من رحم کن و توبه من را بپذیر،به راستی که تو،بخشنده و مهربانی)

بعد به رکوع و سپس به سجده رفته و تشهد و سلام می‌دهیم

البته دعاها و ذکرهای مستحبی فراوانی در میان اذکار نماز شب و رکعات آن وجود دارد که مستحب است‌.(برای آگاهی بیشتر ر.ک‌: مفاتیح الجنان‌، مرحوم شیخ عباس قمی‌، ص 217 ـ 244، حاشیه مفاتیح‌، انتشارات مطبوعات دینی‌، قم‌.)

منبع: سایت انجمن گفتگوی دینی اسک دین

نماز شب در احادیث

صَلاةُ اللَّیْلِ تُحَسِّنُ الْوَجْهَ وَ تُحَسِّنُ الْخُلْقَ وَ تُطَیِّبُ الرِّیحَ وَ تَدُرُّ الرِّزْقَ وَ تَقْضِى الدَّیْنَ وَ تَذْهَبُ بِالْهَمِّ وَ تَجْلُو الْبَصَرَ؛
نماز شب، انسان را خوش‏سیما، خوش‏اخلاق و خوشبو مى‏كند و روزى را زیاد و قرض را ادا مى‏نماید و غم و اندوه را از بین مى‏برد و چشم را نورانى مى‏كند.
 

امام على علیه‏السلام :
قِیامُ اللَّیلِ مَصَحَّةُ البَدَنِ .
شب زنده‏دارى ، مایه تن‏درستى است .
تهذیب الأحكام ، جلد 2

الإمام الصادق علیه‏السلام :
صَلاةُ اللَّیلِ تُحَسِّنُ الوَجهَ ، وتُذهِبُ الهَمَّ ، وتَجلُو البَصَرَ .
نماز شب ، روى را نكو مى‏سازد ، اندوه و غم را مى‏بَرَد و دیده را جلا مى‏دهد .
تهذیب الأحكام ، جلد 2

پیامبر خدا صلى‏ الله ‏علیه و ‏آله و سلّم :
علَیكُم بقیامِ اللیلِ ؛ فإنّهُ دَأْبُ الصالِحِینَ قَبلَكُم ، وإنَّ قیامَ اللیلِ قُربَةٌ إلى اللّه ، ومَنهاةٌ عنِ الإثم .
بر شما باد به شب زنده دارى كه آن شیوه شایستگان پیش از شماست . و شب زنده‏دارى مایه تقرّب به خدا و بازداشتن از گناه است .
كنز العمّال : 21428 منتخب میزان الحكمة : 330

امیر المؤمنین علیٌّ علیه‏السلام :
قیامُ اللیلِ مَصَحَّةٌ لِلبَدَنِ، ومَرضاةٌ لِلرَّبِّ عز و جل ، وتَعَرُّضٌ للرَّحمَةِ ، وتَمَسُّكٌ بأخلاقِ النَّبِیِّینَ .
شب‏زنده‏دارى مایه سلامت بدن و خشنودى پروردگار عز و جل و قرار گرفتن در معرض رحمت خدا و چنگ زدن به اخلاق پیامبران است .
بحار الأنوار : 87 / 143 / 17 منتخب میزان الحكمة : 330

مام صادق علیه‏السلام :
صلاةُ اللیلِ تُبَیِّضُ الوَجهَ ، وصلاةُ اللیلِ تُطَیِّبُ‏الرِّیحَ ،وصلاةُ اللیلِ تَجلِبُ الرِّزقَ .
نماز شب چهره را سفید و نورانى مى‏كند ، نماز شب انسان را خوشبو مى‏كند ، نماز شب روزى مى‏آورد .
علل الشرائع : 363 / 1 منتخب میزان الحكمة : 330

امام صادق علیه‏السلام :
لا تَدَعْ قِیامَ اللیلِ، فإنَّ المَغبونَ مَن‏غُبِنَ قِیامَ اللیلِ .
شب زنده‏دارى را فرو مگذار ؛ زیرا بازَنده كسى است كه شب زنده‏دارى را ببازد .
معانی الأخبار : 342 / 1 منتخب میزان الحكمة : 330

امام صادق علیه‏السلام :
طَلَبتُ نُورَ القَلبِ فوَجَدتُهُ فی التَّفَكُّرِ والبُكاءِ ، وطَلَبتُ الجَوازَ علَى الصِّراطِ فوَجَدتُهُ فی الصَّدَقَةِ ، وطَلَبتُ نُورَ الوَجهِ فوَجَدتُهُ فی صَلاةِ اللَّیلِ .
روشنایى دل را جوییدم و آن را در اندیشیدن و گریستن یافتم و گذر از صراط را جوییدم و آن را در صدقه دادن یافتم و نورانیّت چهره را جوییدم و آن را در نماز شب یافتم .
مستدرك الوسائل : 12 / 173 / 13810 منتخب میزان الحكمة : 572

قال رسول الله -صلى الله علیه وآله -
ذات یوم لاءبلیس : كم اصدقاؤ كم من امتى یا ابلیس ؟ قال الامیر الجائر و الغنى المتكبر والذى لایبالى من این یكتسب و فیما ینفقه و العالم الذى صدق الامیر على جوره ، و التاجر الخائن ، والمحتكر، و الزانى و اكل الربا، و البخیل ، والذى لایبالى من این یجمع المال ، و قال النبى -صلى الله علیه وآله -كم اعداءك من امتى ؟ قال ستة عشر نفرا انت یا محمد انى ابغضل و العالم العامل بالعلم و حامل القرآن اذا عمل بما فیه و المؤ ذن لله خمسة اوقات محب الفقراء و المساكین والیتامى ، و ذوقلب رحیم ، والمتواضع للحق و شاب نشاء فى طاعة الله الذى یصلى باللیل والناس بیام ، والذى یمسك نفسه عن الحرام ، و الذى ینصح فى الله (وفى راویة یدعو للاخوان ولیس فى قلبه شى ء) و الذى ابدا یكون على الوضوء، وحسن الخلق ، و المصدق بما ضمن الله له ، و المحصنات المستورات و المستعد للموت و صاحب السخاء

پیامبر اسلام (ص) از ابلیس پرسید: در میان امت من دوستان تو چه كسانى هستند؟ ابلیس پاسخ داد: فرمانرواى ظالم ، متكبر، آن كس كه باكى ندارد كه از چه راهى مال به دست آورد و در چه راهى مصرف كند
دانشمندى كه بدكارى حاكم را تاءیید كند، تاجر خائن ، محتكر، زناكار، رباخوار، بخیل ، و كسى كه باكى ندارد كه چگونه اموالش جمع وانباشته است
سپس ‍ پیامبر (ص) فرمود: چند نفر در میان امت من دشمنان تو هستند؟ پاسخ داد: شانزده كس كه اولشان تویى یا رسول الله ! دانشمندى كه به علمش عامل است اهل قرآن كه به آن عمل كند، مؤ ذن اذان پنجگانه ، كسى كه دوستدار فقرا و مساكین و یتیمان است آدم رحیم و مهربان ، شخص متواضع در برابر حق ، جوانى كه اهل نماز شب باشد، كسى كه خود را از ارتكاب به حرام باز مى دارد، كسى كه به خاطر خداوند دیگران را نصیحت كند، كسى كه همشیه درحال وضو است ، و صاحب اخلاق خوب آدم ، تصدیق كننده به وعده هاى خدا، زنان پاكدامن و افرادى كه خودشان را براى مرگ آماده مى سازند، و آدم سخاوتمند.
(المواعظ العددیه ، ص 226).

منبع: سایت گفتگوی دینی اسک دین

1_یکی از کارهای پسندیده در شب جمعه، بسیار تسبیحات اربعه گفتن یعنی : سبحان الله و الحمدلله و لا اله الاالله والله اكبر.

2_ شیخ طوسی فرمود كه در آخر روز پنج شنبه ، استغفار كردن استجاب فروان دارد.

3_ یکی دیگر از کارهای پسندیده در شب جمعه تلاوت سوره های بنی اسرائیل ، كهف، الم سجده، یس ،صاد، احقاف، واقعه ، معم، سجده، حم دخان ، طور ، ساعه، جمعه و چنانچه كسی فرصت ندارد فقط سوره واقعه و سوره های ماقبل آن را بخواند.

روایت است هر كس در هر شب جمعه سوره مباركه جمعه را بخواند، كفاره او از آن جمعه تا جمعه دیگر خواهد بود.

4_ در ركعت اول نماز مغرب و عشاء سوره جمعه را بخواند و در ركعت دوم نماز مغرب سوره توحید و در ركعت دوم نماز عشا، سوره اعلی را قرائت كند.

5_ ازدیگر کارهای مستحب در شب جمعه این است که در حق مومنان دعا بسیار كند چنانچه از حضرت فاطمه زهرا (س) روایت شده اگر كسی برای ده نفر از برادران مومن در گذشته خویش طلب آمرزش كند بهشت بر او واجب شود.